PAZARLAMACILIK SÖZLEŞMESİ 'Örnek Akademik Çalışma'

Tez/Bitirme Projesi Danışmalığı için: Whatsapp İletişim: 0555 036 46 25sosyalbilimlertezyaz@gmail.com

PAZARLAMACILIK SÖZLEŞMESİ

Hukuk Bitirme Çalışması

AV. KAAN MAHMUT ERDEM

ÖRNEK ÇALIŞMADIR. ÇALIŞMANIN BİR KISMI YAYIMLANMAKTADIR. 

ÖZET

6098 sayılı Türk Borçlar Kanunu 448.hükmü uyarınca pazarlamacılık sözleşmesi tanımlanmış olup, pazarlamacının sürekli ve bağımlı bir şekilde, bir ticari işletme sahibi işveren hesabına ve işletmesinin dışında, yapılması gereken her türlü işletme aracılık etmeye veya işverenle aralarında yazılı bir antlaşma varsa, bu antlaşmada belirtilen işleri yapmaya yetkilendirilmiş kişidir. Bu bağlamda pazarlamacının asli edimi ticari işletme sahibi işveren hesabına araçlık etmek veya yazılı sözleşmede belirtilen hususlara riayet etmeyi üstlenmektir. Buna karşılık işverenin asli edim yükümü ise pazarlamacıya belirli bir ücreti ödemektir.

Hizmet sözleşmesinin bir türü olarak düzenlenen pazarlamacılık sözleşmesi Türk Borçlar Kanunu’nda düzenlenen tipik bir sözleşmedir. İşveren ile pazarlamacının karşılıklı ve birbirine uygun irade beyanları ile kurulan bir sözleşmedir. Pazarlamacılık sözleşmesi özel hukuk sözleşmesi niteliğine haizdir ve rızai, sürekli bir borç ilişkisi yaratan bir iş görme sözleşmesidir. Türk Borçlar Kanunu madde 448 kapsamında pazarlamacı işverene karşı bir iş görme edimini üstlendiğinden şahsa bağlı bir iş görme sözleşmesi olarak adlandırmak mümkündür.

Dolayısıyla bu sözleşmeye ilişkin bölümde özel hüküm bulunmayan hallerde hizmet sözleşmesinin genel hükümleri uygulanmalıdır. Nitekim bu hususTBKm.469’dada açıkça ifadeedilmektedir.Bununyanısıra,İşKanunukapsamında birpazarlamacılıksözleşmesininsözkonusuolmasıhalindebuKanundayeralanhükümler de uygulama alanıbulacaktır.

Anahtar Kelimeler: Pazarlamacılık sözleşmesi, pazarlamacı tacir, İş Kanunu, Türk Borçlar Kanunu

İÇİNDEKİLER

ÖZET.. i

İÇİNDEKİLER.. ii

KISALTMALAR.. iv

GİRİŞ. 1

BÖLÜM I

PAZARLAMACILIK SÖZLEŞMESİNİN ÖZELLİKLERİ VE HÜKÜMLERİ

1.1.PAZARLAMACILIK SÖZLEŞMESİNİN KAVRAMSAL ÇERÇEVESİ 3

1.2. PAZARLAMACILIK SÖZLEŞMESİNİN UNSURLARI 3

1.2.1.Ticari işletmenin Varlığı ve Tacire Bağı Olmak. 3

1.2.2. Bağımlılık Unsuru. 4

1.2.3. Başkasına Ait İş Görmek. 5

1.2.4. Süreklilik. 6

1.2.5. Ücret Karşılığında Faaliyet Göstermek. 6

1.3. PAZARLAMACILIK SÖZLEŞMESİNİN ŞEKLİ VE KURULMASI 6

1.4. PAZARLAMACILIK SÖZLEŞMESİNİN TARAFLARI 7

1.4.1. Pazarlamacı 7

1.4.2. Tacir. 7

1.5. PAZARLAMACILIK SÖZLEŞMESİNİN HUKUKİ NİTELİĞİ 8

1.6. PAZARLAMACILIK SÖZLEŞMESİNE UYGULANACAK HÜKÜMLER.. 8

1.7. PAZARLAMACI TÜRLERİ, YETKİLERİ VE BENZER KİŞİLERDEN FARKLARI  9

1.8. PAZARLAMACININ BORÇLARI VE HAKLARI 9

BÖLÜM II. 10

PAZARLAMACILIK SÖZLEŞMESİNİN SONA ERMESİ. 10

2.1.SONA ERME SEBEPLERİ. 10

2.1.1.Sözleşmenin kendiliğinden Sona Ermesi 11

2.1.1.1. Sürenin Dolması 11

2.1.1.2. Ölüm.. 12

2.1.2. Sözleşmenin Tarafların İradesiyle Sona Ermesi 12

2.1.2.1. İkale. 12

2.1.2.2.Sözleşmenin Feshi 13

2.2. SONA ERMENİN SONUÇLARI 13

SONUÇ.. 15

KAYNAKÇA.. 17

KISALTMALAR    

AÜHFD                   : Ankara Üniversitesi Hukuk FakültesiDergisi

BATİDER              : Banka ve Ticaret HukukuDergisi

BK                           : 818 sayılı BorçlarKanunu

Bkz.                         : Bakınız

İşK.                          : İş Kanunu

MÜHFD                  : Marmara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi

TBK                        : 6098 sayılı Türk Borçlar Kanunu

TMK                       : 4721 sayılı Türk Medeni Kanun’u

TTK                        :6102 sayılı Türk Ticaret Kanunu

S.                              : Sayı

s.                               : sayfa numarası

SDÜHFD                : Süleyman Demirel Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi

Vd.                           : ve devamı

 

GİRİŞ

Pazarlamacılık sözleşmesi, 6098 sayılı Türk Borçlar Kanunu’nun 448.maddesinde düzenlenmiş olan bir hizmet sözleşmesi olup sözleşmeni tanımı, kurulması, tarafların edim borcu, yükümlülük ve yetkileri ile sözleşmenin sona ermesine ilişkin özel hükümler yer almaktadır. Ticari işletmelerin Türk Ticaret Kanunu md.11 de tanımlanmıştır.Türk Ticaret Kanunu md.11 uyarınca sayılan unsurlar bir işletmenin ticari işletme sayılabilmesi için gerekli ve zorunlu unsurların neler olduğunu hüküm altına almış olup, bahsi geçen zorunlu unsurları taşımayan işletmelerin ticari işletme niteliğine haiz olmayacağı belirtilmiştir. Dolayısıyla bu tür işletmeler açısından pazarlamacı çalıştırılması Kanunun açık hükmü uyarınca mümkün gözükmemektedir.

Buna göre tacir veya tacirin tüzel kişiliği niteliğine haiz olması durumunda ticari işletmenin faaliyetleri tüzel kişiliğin yetkili organları tarafından yürütülmektedir. Ticari işletmeler kâr marjını artırmak amacıyla faaliyetlerinin geniş çevreler yayılmasını isterler. Bu noktada tacirin tek başına işletmeye ilişkin işlemleri yapması mümkün gözükmemekte olup yardımcı kişilere ihtiyaç duyulmaktadır.

Tacirler işletmenin faaliyet alanları dışındaki bölgelere bir ticari temsilci atayarak şube açma yoluna gidebilirler.Ancak bu ciddi maliyet gerektiren riskli bir iş olduğundan tacirler bu bölgelerde bağımlılık prensibi çerçevesinde, sürekli faaliyette bulunan “pazarlamacı” olarak adlandırılan tacir yardımcılarından faydalanmaktadırlar. Pazarlamacı kişi, ticari işletmeyi ilgilendiren işletme kapsamındaki işlemleri işverenin ödeyeceği belli bir ücret karşılığında tacir hesabına bizzat yapmayı üstlenen kişi olarak tanımlanabilir. Türk Borçlar Kanunu md.448 uyarınca pazarlamacının tanımını yapmamış ancak sözleşmeye ilişkin bir tanım vermiştir. Bu tanımdan yola çıkarak pazarlamacılık sözleşmesinin bu şekilde tanımlanabilir.

Bu çalışmada pazarlamacılık sözleşmesi hukuki boyutuyla ele alınacak olup, Türk Borçlar Kanunu md. 448 hükmünden yola çıkılarak pazarlamacılık sözleşmesinin tanımı, unsurları, tarafların yükümlülük ve yetkileri, sözleşmenin konusu ve kapsamı, pazarlamacılık sözleşmesine uygulanacak hükümler ele alınacaktır. Ayrıca doktrinde tartışma konularına da değinilerek pazarlamacının ayırt edici unsurları ve ticari temsilci ayrıca diğer kişilerden farklı yönlerine değinilecek olup son bölümde sözleşmenin sona ermesine ilişkin hükümler çerçevesinde sona erme nedenleri üzerinde durulması planlanmaktadır.

.

BÖLÜM I

PAZARLAMACILIK SÖZLEŞMESİNİN ÖZELLİKLERİ VE HÜKÜMLERİ

1.1.PAZARLAMACILIK SÖZLEŞMESİNİN KAVRAMSAL ÇERÇEVESİ

6098 sayılı Türk Borçlar Kanunu 448.maddesi uyarınca pazarlamacılığın hukuki temelini oluşturan pazarlamacılık sözleşmesi tanımlanmıştır. Buna göre “pazarlamacılık sözleşmesi; pazarlamacının sürekli olarak, bir ticari işletme sahibi işveren hesabına ve işletmesinin dışında, her türlü işlemin yapılmasına aracılık etmeyi veya yazılı anlaşma varsa, bu anlaşmada belirtilen işleri yapmayı, işletme sahibi işverenin de buna karşılık ücret ödemeyi üstlendiği sözleşmedir” (TBK m. 448). Hüküm uyarınca pazarlamacılık sözleşmesi, pazarlamacının belli bir ücret karşılığında[1] süreklilik arz edecek şekilde, tacir hesabına işletme faaliyetleri kapsamında yer alamayan her türlü işlemin yapılmasına aracılık edecek şekilde, tacirle aralarında pazarlamacılık anlaşması varsa anlaşma doğrultusunda hareket etmek suretiyle iş edimi görmeyi üstlendiği sözleşmedir[2]. İlgili kanun maddesi ve devamında pazarlamacılık sözleşmesinin unsurlarına da yer verilmiş olup, tarafların hak ve yükümlülüklerine ve sözleşmenin sona ermesine ilişkin hükümler yer almaktadır.[3]

1.2. PAZARLAMACILIK SÖZLEŞMESİNİN UNSURLARI

1.2.1.Ticari işletmenin Varlığı ve Tacire Bağı Olmak

Türk Borçlar Kanunu uyarınca pazarlamacının ticari işletme sahibi olan tacir hesabına ve işletme faaliyetlerinin dışında her türlü işlemi yapması hüküm altına alınmıştır[4] (TBK m.448). Anılan madde uyarınca Türk Ticaret Kanunu madde 11 kapsamında pazarlamacılar sadece ticari işletme[5] içeriği haiz işletmeler açısından görevlendirilebilirler. Bu madde uyarınca “esnaf işletmesi için öngörülen sınırı aşan düzeyde gelir sağlamayı hedef tutan faaliyetlerin devamlı ve bağımsız şekilde yürütüldüğü işletmeler, ticari işletmedir. Türk Ticaret Kanunu md.11 uyarınca sayılan unsurlar bir işletmenin ticari işletme sayılabilmesi için gerekli ve zorunlu unsurların neler olduğunu hüküm altına almış olup, bahsi geçen zorunlu unsurları taşımayan işletmelerin ticari işletme niteliğine haiz olmayacağı belirtilmiştir.Dolayısıyla bu tür işletmeler açısından pazarlamacı çalıştırılması Kanunun açık hükmü uyarınca mümkün gözükmemektedir[6].

1.2.2. Bağımlılık Unsuru

Bağımlılık unsuru, pazarlamacı olarak adlandırılan kişinin işverenin yönetim ve gözetimi altında; onun emir ve talimatları çerçevesinde bir iş görme edimini yerine getirmesidir[7]. Pazarlamacılık sözleşmesinin Türk Borçlar Kanunun kapsamında madde 393/1 kapsamında hizmet sözleşmesinin[8] bir türü olarak değerlendirilmesi mümkündür.

Bu bağlamda önem arz eden husus pazarlamacının belirli veya belirsiz süreyle çalışan bir kişi olduğu dikkate alınmaksızın, Kanunun ifadesiyle işveren hesabına ve işletmesinin dışında, her türlü işlemin yapılmasına aracılık etmeyiüstlenen kişinin Türk Borçlar Kanunu 448.madde kapsamında değerlendirilebilmesi için işverene bağımlı olarak[9] iş görmesi gerekmektedir.Bağımlılık unsuru, Türk Borçlar Kanunu’nun 393.maddesi gereği hizmet sözleşmesinin temel unsurudur[10]. Bağımlılığın kapsam ve derecesi işçinin işletme içindeki konumu, işin niteliği ve iş görme ediminin kapsamı yönünden bağımlılığın kapsam ve derecesi farklılık arz etmektedir.

 

1.2.3. Başkasına Ait İş Görmek

Türk Borçlar Kanunu 448.maddesi uyarınca pazarlamacılar, işveren hesabına ve işletmenin dışında her türlü işlemin yapılmasına aracılık etmek ve/veya yazılı anlaşma ile belirlenmiş işlemleri yapmakla görevlendirilen kişilerdir (TBK m.448). Bu hüküm uyarınca pazarlamacıların asli yükümlülükleri işveren hesabına işletmenin dışında hareket etmek veya varsa yazılı anlaşmada belirtilen hususlar doğrultusunda hareket etmektir[11].

---

[1]KARAHAN, S. Ticari İşletme Hukuku, Yirmi ikinci Baskı. Konya: Mimoza Yayınevi. Karasu, R. (2008). Türk ticaret kanunu ve Türk Ticaret Kanunu Tasarısına göre Acentenin Denkleştirme Talebi. AÜHFD, C. 57, S. 4, 2007, s.21.

[2]AKKURT, S. S. Türk özel hukukunda iş sözleşmesi ile eser sözleşmesinden kaynaklanan başlıca yükümlülükler ve anılan sözleşmelerin ayırt edilmesi. DEÜHFD, C. 10, S. 2, 2008, s.56.

[3]AKDENİZ, U. Pazarlamacılık sözleşmesi GÜHFD, C. 17, S. 4, 2013, s.43.

[4]ÇELİK, N. İş Hukuku Dersleri, Yirmi Altıncı Bası.İstanbul.Beta Yayınları, 2013,s.423.

[5]CENTEL, T. Türk Borçlar Kanunu’nda hizmet sözleşmelerinin tanımı ve kurulması. TİSK Akademi, C. 6, S. 12, 2001, 123.

[6]Sözleşme özgürlüğü prensibi çerçevesinde Türk Ticaret Kanunun madde 11 uyarınca ticari işletme niteliğine haiz olmayan işletmeler açısından işletmeye ilişkin ve işletme dışındaki faaliyetlerin yürütülmesi için pazarlamacıya benzer bir yardımcı tayin edilebilir. Ancak Türk Borçlar Kanunu 448.maddenin açık hükmü karşısında bu kişilerin pazarlamacı olarak adlandırılması için öncelikle ortada faaliyette bulunan bir ticari işletme ve bu ticari işletmeyi işletenin yani tacirin bulunması şarttır. Ancak ticari işletme niteliğine sahip olmayan işletmeler açısından tacirden de bahsedilemeyeceği için tacir pazarlamacının bu kapsamda iş edimi görmesi mümkün değildir.

[7]DEMİRKAPI, Ertan, Pazarlamacının Garanti Yükümlülüğü Açısından “Kendi Müşteri Çevresi” Kavramı ve Eleştirisi, Ersin Çamoğlu’na Armağan, İstanbul, 2013.

[8]İNCİROĞLU, Lütfi, Güncel Yargıtay Kararları Işığında Açıklamalı Yeni İş Kanunu, Sorulu-Cevaplı ve Uygulamalı, Legal Yayıncılık, Mayıs 2006.

[9]İşverene bağımlı olması ile kastedilen pazarlamacının tacirin talimatlarıyla hareket etmesi demektir. Başka bir deyişle nerede, ne zaman ve kimlerle çalışacağına işverenin karar vermesi gerekmektedir. Bu kapsamda işverenin pazarlamacıya çıkartacağı bir plan ve program dahilinde hareket edilmesi gerekmektedir. Ayrıca diğer önemli bir husus pazarlamacının yaptığı/yapacağı işler ve müşteri çevresinde hakkında bilgi vermek zorunluluğu bulunmaktadır.

[10]BOZER, Ali; GÖLE, Celal, Ticari İşletme Hukuku, İkinci Bası, Ankara, 2013, s.45.

[11]YILMAZ, Ejder, Genel Kanun-Özel Kanun İlişkisi (Türk Borçlar Kanunu ve İş Kanunu Bağlamında), Sicil (İş Hukuku Dergisi), Haziran 2011 (s. 22 vd.)